https://www.ad.nl/woerden/woerden-en-oudewater-spreken-tegen-dat-ze-in-de-knel-zitten-met-behoud-en-bescherming-cultureel-erfgoed~ae7ebbbe/

Het college van burgemeester en wethouders heeft de voormalige waterpompinstallatie met reinwaterkelder van Vitens aan de Julianalaan 14 in Montfoort aangewezen als gemeentelijk monument. Op donderdag 13 oktober heeft wethouder Jonkers een monumentenschildje bevestigd op het pand. Dit maakt de waterpompinstallatie niet alleen tot een beschermd monument. Ook is het zo voor iedereen herkenbaar.

Wethouder Jonkers: “Montfoort is een monument rijker. Dit complex is van unieke cultuurhistorische waarde. Met dank aan Stichting Hugo Kotestein, die ons hierop gewezen heeft. En nu kunnen we het goed beschermen en behouden voor de toekomst.”

Unieke cultuurhistorische waarde
Het complex is aangewezen als monument vanwege zijn bijzondere en herkenbare functie in relatief bescheiden grootte en is enig in zijn soort in Montfoort en de directe omgeving. Daarom is het van unieke cultuurhistorische waarde. Het heeft voor de gemeenschap een duidelijke relatie met de lokale geschiedenis, in de drinkwatervoorziening. In deze zin heeft het ook een belangrijke rol gespeeld bij de ontwikkeling van Montfoort. In de context van de 20e-eeuwse geschiedenis van Montfoort is het belangrijk om dit complex een beschermde status te geven.

Bouwstijl
Het gebouw is vermoedelijk omstreeks 1930 gebouwd en een mooi voorbeeld uit de bouwstijl van die periode.

Ligging
Het complex ligt nabij de oude binnenstad van Montfoort aan een van de oude dijklinten direct aan de achterzijde aan de Hollandse IJssel. Een vanuit de geschiedenis en zijn functie gezien goed verklaarbare ligging.

Nieuwe bestemming
De nieuwe eigenaar Edwin van Leeuwen is met de gemeente in overleg over een andere invulling van het perceel. Gekeken wordt hoe waardevolle elementen behouden en teruggebracht kunnen worden als het waterpompinstallatiegebouw als woning in gebruik genomen zal worden. Jonkers: “Mijn complimenten voor de heer Van Leeuwen om de voormalige waterpompinstallatie met reinwaterkelder een nieuwe toekomst te geven.”

Stichting Hugo Kotestein is blij dat de gemeente dit industrieel erfgoed wil beschermen met de aanwijzing en hoopt dat de verbouwing tot woning een inspirerend voorbeeld mag zijn voor anderen.

De stichting Hugo Kotestein (voor behoud van erfgoed in onze regio) organiseerde op 2 juni een seminar over de inrichting van het boerenland en de bestemming van de agrarische bebouwing. Want de toon is gezet: minder stikstof moet, en die opdracht wordt niet bij het auto- en vliegverkeer neergelegd, maar hoofdzakelijk bij de landbouw. Vraag niet waarom, maar denk na over wat er moet gebeuren met al die karakteristieke en monumentale boerderijen.
Het landgoed Linschoten waar de bijeenkomst plaats vond, heeft zelf negen boerderijen, waarvan er vijf nog als boerenbedrijf in gebruik zijn en er inmiddels vier een andere functie hebben. Zo heeft het werkgebied van de stichting Hugo Kotestein (Woerden, Harmelen, Montfoort, Oudewater, Bodegraven-Reeuwijk, Kamerik) nog vele tientallen van dergelijke boerderijen, rijksmonumenten en gemeentemonumenten, die straks een andere bestemming moeten krijgen.
De rijksoverheid heeft daar al voorwaarden bij gesteld; zo mag de terugtredende boer die zijn stal wil afbreken daar maximaal twee nieuwe woningen voor in de plaats zetten. Etcetera.

Voor dit probleem-in-een-notendop had de stichting alle wethouders, burgemeesters en beleidsmedewerkers uit het werkgebied uitgenodigd om eens van gedachten te wisselen met drie deskundigen: Paul Roncken, universitair docent in Wageningen en Jolanda van Looy en Rob Hendriks, beide medewerker van adviesbureau MooiSticht (inzake bouwen, ruimtelijke kwaliteit en erfgoed dat actief is voor verschillende gemeentes in ons werkgebied). Zij betoogden met interessante voorbeelden hoe mooi het kan, als er straks geld is. Vrij nauwkeurig was al in kaart gebracht waar de landschappelijke aanpassing het meest beeldbepalend is en in welke volgorde de afzonderlijke elementen aan de beurt zouden moeten komen. Een landschapscoach (een functie die nog niet bestaat) zou de herbestemming in samenhang moeten brengen met problemen als de energietransitie, woningbehoefte, waterhuishouding en natuur, terwijl de projectontwikkelaars tegelijkertijd hun eigen doelen dienen. Die landschapscoach is er nog niet, maar die zou de bevoegdheid kunnen krijgen om
een plan voor een groter gebied te maken. Sta op de ene plek bijvoorbeeld meer woningen toe, maar houd een ander gaaf erfgoed ook als zodanig in stand. Met een gebiedsfonds kun je kosten en baten verevenen. Paul Roncken heeft er voor de Provincie Utrecht al plannen voor uitgedacht. De provincie acht het van groot belang dat erfgoed-organisaties meteen bij de plannen ingeschakeld worden en hun aandeel daarin kunnen leveren.

Onder degenen die aan de uitnodiging gehoor hadden gegeven waren drie beleidsmedewerkers, één burgemeester en één wethouder. Kotestein-voorzitter Loes Bakker: “Reden genoeg om een vervolg te geven aan deze sessie: het gaat tenslotte om ons mooie buitengebied. De karakteristieke boerderijlinten door ons landschap zijn daar veel te belangrijk voor.”

Foto: Peter Versloot

De werkgroep Montfoort-Linschoten van Stichting Hugo Kotestein heeft de kap van een ruim 90 jaar oude leilinde voorkomen. De werkgroep was geschrokken van de verleende kapvergunning van deze beeldbepalende monumentale boom in het dorp en tekende bezwaar aan.

De werkgroep liet een boomveiligheidsonderzoek uitvoeren, waaruit bleek dat de leilinde geen gevaar voor de omgeving vormt en veilig behouden kan blijven mits één gesteltak verwijderd wordt.

De gemeente raakte hiervan overtuigd en is voornemens de verleende kapvergunning in te trekken. Zodra de stichting dit formele bericht heeft ontvangen, zal onze stichting het bezwaar intrekken, zodat een hoorzitting niet langer nodig is. We zijn blij dat de gemeente openstond voor de juiste argumenten en de koers heeft gewijzigd.

Stichting Hugo Kotestein (SHK) pleit voor een gebiedsgerichte en integrale aanpak van de cultuurhistorisch waardevolle buitengebieden voordat het landschap drastisch gaat veranderen. Voorzitter Loes Bakker: “De stichting ziet voor zichzelf een rol als katalysator en wil graag in co-creatieve processen inbreng leveren van cultuurhistorische en landschappelijke belangen. “

SHK organiseerde op het Huis te Linschoten een seminar over de toekomst van boerderijlinten en vrijkomende agrarische bebouwing met vertegenwoordigers van colleges van B&W en beleidsambtenaren uit de regio, mensen van de provincie, belangenorganisaties en actieve mensen. Sprekers waren Paul Roncken, universitair docent aan de Universiteit Wageningen en adviseur ruimtelijke kwaliteit van de Provincie Utrecht en Rob Hendriks en Jolanda van Looy van MooiSticht.

MooiSticht liet zien dat tegen geringe meerkosten, gemiddeld 10%, nieuwbouwplannen van bijv. stallen cultuurhistorisch verantwoord kunnen worden uitgevoerd en ingepast in het landschap en het boerderijlint. Een verplicht erfbeplantingsplan, waarop ook gehandhaafd wordt, helpt daar enorm aan mee.

Loes Bakker: “De conclusie is dat je niet alleen naar de erven zou moeten kijken, maar ook in samenhang met het agrarisch gebruikte land. Daarbij helpt een visie en beleidskader vooraf. De materie is complex en veelomvattend gezien de ontwikkelingen in de landbouw, opvolgingsproblematiek en economische noodzaak tot grootschalige productie of langdurige transitie. Daarnaast is er de problematiek van bodemdaling, verdroging en verzilting, stikstofdepositie, stankcirkels, klimaatverandering, energietransitie en woningbehoefte.”

Paul Roncken ziet een einde komen aan het ‘ieder erf voor zich’ en ziet een ontwikkeling naar een gebiedsgerichte aanpak.
SHK bepleit om goed in beeld te brengen om hoeveel vrijkomende agrarische bebouwing en agrarisch land het in de komende jaren gaat. Het is van belang goed te communiceren met de belanghebbenden en hun vertegenwoordigers. Een plattelandscoach of gebiedsmakelaar zou vanuit de provincie de verschillende belangen integraal kunnen afwegen. Een gebiedsfonds zou daarbij in de uitvoering helpen.

Bestuurlijke keuzes zijn nodig gezien de diverse collectieve en private belangen. Een werkende omgevingswet biedt meer mogelijkheden. Nieuwe initiatieven als ‘wij.land’ of ‘land van ons’ zijn inspirerend.

Loes Bakker: “Er is voldoende reden is om een vervolg te geven aan deze sessie. Het gaat om de toekomst van ons mooie buitengebied. De boerderijlinten zijn daar cultuurhistorisch en landschappelijk veel te belangrijk voor.”