Redactie Oudewater.net
Tientallen mensen waren uitgenodigd voor de uitreiking van de Hugo Kotenstein-oorkonde 2016 voor de ontwikkeling van het terrein van de Oude Touwfabriek Van der Lee in Oudewater. Maar liefst een zeventig waren daarop afgekomen. Zij kregen een aantal boeiende rondleidingen en interessante verhalen te horen.
Afgelopen vrijdag 30 september zou de Hugo Kotestein-oorkonde 2016 door de heer Pieter Verhoeve, burgemeester van Oudewater, worden uitgereikt aan mevrouw Saskia van der Lee, directeur van Houdstermaatschappij Van der Lee B.V. als blijk van waardering voor de wijze waarop de familie Van der Lee een belangrijk industrieel erfgoed voor het nageslacht heeft willen behouden door middel van een ontwerp, waarbij De Oude Touwfabriek en omgeving in een woningbouwproject gerestaureerd en gespaard werden. De historische contouren van de fabriek, het ketelhuis, de oude schoorsteen en de oude touwbaan zullen zodoende in het nieuwbouwproject worden opgenomen. Mevrouw Saskia van der Lee was helaas door ziekte verhinderd, maar haar broer Gijsbert van der Lee nam de honneurs met veel elan waar.
De genodigden kregen eerst een wandeling over de oude, maar nog steeds in gebruik zijnde lijnbaan met uitleg van medewerkers van het Touwmuseum in Oudewater: mevrouw Averien Knol en de heren Marinus Bonte en Jan Sieben.
Ze vertelden vol verve over de lijnbaan die in 1886 in gebruik was genomen en gingen met een vaart door diverse mijlpalen van de Touwfabriek. Eén van de oudste en belangrijkste touwslagers in Oudewater was Jan Pietrsz. van der Lee de oprichter van het familie bedrijf in 1545. De touwindustrie was in de 17e eeuw de grootste bron van inkomsten. De familie Van der Lee bezat in die periode meerdere touwbanen in Oudewater.
Vanuit het centrum van Oudewater naar Klein Hekendorp
In 1880 besloot Gijsbert van der Lee een stoomtouwslagerij te bouwen met een touwbaan van 350 meter in Klein Hekendorp buiten de bebouwde kom van Oudewater. Later, rond de eeuwwisseling, werd ook een machinale spinnerij opgezet. In 1941 ging de fabriek over van stoom op elektriciteit en kwamen er aan de Hekendorperweg nieuwe gebouwen en machines, o.a. grote vlechtmachines, voor vervaardiging van zware trossen voor de scheepvaart.
Toespraken
Aan het einde van de lijnbaan kwamen de bezoekers in ‘Zevenhuizen’; zo werd de verzameling van een zevental gebouwen achter de lijnbaan genoemd, waar zich opslag en werkplaatsen bevonden. In één van die gebouwen, het voormalige ketelhuis, vertelde Jan van ’t Riet, voorzitter van de Stichting Hugo Kotenstein, dat hij blij was dat dit erfgoed bewaard zou blijven en dat hij dit eerbetoon aan de familie Van der Lee van harte gunde.
Bernhard de Wit, oud-directeur van de Touwfabriek, voerde en voert nog steeds de regie bij de totstandkoming van het project ‘De Oude Touwfabriek’ en vertelde daarover.
Project ‘De Oude Touwfabriek’
De oude touwfabriek met het ketelhuis en de oude schoorsteen werden niet meer gebruikt en raakten in verval. Vanwege de huidige slechte staat was het doemscenario de oude fabriek af te breken. De familie Van der Lee, die dit belangrijke industrieel erfgoed graag voor het nageslacht wil behouden, bedacht een plan om dit te voorkomen. Samen met de projectontwikkelaar werd een ontwerp gemaakt waarbij de Oude Touwfabriek en omgeving in een woningbouwproject gerestaureerd en gespaard worden. Dit alles werd beloond met subsidie en een bouwvergunning van de provincie Utrecht.
Vervolgens noemde Bram Huisman van de Stichting Hugo Kotenstein de plaats waar we waren een iconische plek. Projectontwikkelaar Henk Jan Hollander vertelde hoe hij verzeild was geraakt bij het project, dat uiteindelijk een lange adem nodig had: “Met heel veel schouders eronder konden we een plan als dit haalbaar maken.”
Gijsbert van der Lee memoreerde het startjaar 1545, de opa van zijn opa die de fabriek had verplaatst naar Klein Hekendorp waar achter de lijnbaan in de loop der jaren een gevarieerd en rommelig geheel van gebouwen ontstond.
De familie werd in 2007 verrast door het feit dat het bedrijf het oudste familiebedrijf in Nederland was en bleef dat tot de twaalfde generatie toen het bedrijf onderdeel werd van de Hendrik Vedergroep: “Bij goed rentmeesterschap hoort netjes overdragen aan de volgende generatie en daarom is alles goed gesaneerd overgedragen.”
Persoonlijk verhaal van Bert Vermeij
Wethouder Bert Vermeij bracht, als echte Geelbuik, een bijzonder persoonlijk verhaal: je werkte vroeger in de ‘koekenfabriek’, de ‘ijzerfabriek’ of de ‘touwfabriek’. Zijn beide opa’s hadden in de eerste twee gewerkt en zijn vader werkte in de smederij; vlak bij waar we stonden. Hij vertelde er bijna ontroerend over.
Hij had nog wat schildjes meegebracht die op een monument als dit niet mochten ontbreken. Hij vertelde dat de Stichting Hugo Kotenstein soms wel wat lastig was, maar wel vaak goede ideeën hadden.
Stichting Hugo Kotenstein in Oudewater
De Hugo Kotenstein-oorkonde is ingesteld in 1986 met als doel aandacht te vestigen op bijzondere prestaties van particulieren of instellingen, die tot behoud van historische interessante monumenten of projecten hebben geleid. De afgelopen twee jaar viel de keuze op projecten in Woerden, in de Havenstraat en de tuin Villa Rijnoord. In Oudewater werd in 2008 de oorkonde uitgereikt aan het kerkbestuur van de Oude Katholieke kerk en in 2013 aan de stichting Reddingsplan St. Franciscuskerk. Enkele jaren daarvoor was het Rode Dorp in Oudewater onderwerp van de festiviteiten.
Aan het einde van de reeks sprekers overhandigde burgemeester Pieter Verhoeve de oorkonde, vergezeld van lovende woorden, uit aan Gijsbert van der Lee.
Een eerste plaatje waarop vermeld dat het hier een monument betreft werd op een muur bevestigd, waarna projectontwikkelaar Henk Jan Hollander en architect Job Roos de aanwezigen enthousiast vertelden over de verschillenden typen huizen die het project rijk is.
De Dijketelg was ingeschakeld voor de inwendige mens die na zo veel verhalen, wel heel mooie verhalen overigens, inmiddels wel toe was aan een smakelijk hapje en een drankje en dat deden ze voortreffelijk.
Bron: Oudewater.net | 2 oktober 2016
Tekst: Aad Kuiper | Foto’s: Jaap de Wit